کاشتن سبزه عید و تاریخچه آن

ماه اسفند زمان کاشتن سبزه عید می‌باشد. از روزگاران کهن، کاشتن سبزه عید به صورت نمادین و شگون، در همه خانه‌ها و در بین همهً خانواده‌ها مرسوم است. با آکسان پلاس همراه باشید.

بـیست و پنج روز پیش از نوروز، در ایران کهن، در میدان شهر، دوازده ستون از خشت خام بر پا می‌شد، روی ستونی «گندم»، روی ستونی «جو» و به ترتیب، «برنج»، «باقلا»، «کاجیله»، «ارزن»، «ذرت»، «لوبـیا»، «نخود»، «کنجد»، «عدس» و «ماش» می‌کاشتـند و در ششمین روز فروردین، با سرود، ترنم و شادی، این سبزه‌ها را کنده و برای فرخندگی به هر سو می‌پراکندند.

به طور کلی امروزه در همه خانه‌ها رسم است که ده روز یا دو هفته پیش از نوروز، در ظرف‌های کوچک و بزرگ، کاسه، بشقاب و کوزه، دانه‌هایی چون گندم، عدس، ماش و… می‌کارند و موقع سال تحویل آن را به نشانه طراوت، سرسبزی و سر زندگی بر سر سفره هفت سین می‌گذارند. در برخی از شهرهای آذربایجان، سومین چهارشنبه به خیس کردن و کاشتن گندم و عدس برای سبزه‌های نوروزی اختصاص دارد. این سبزه‌ها را در خانواده‌ها تا روز سیزده نگه داشته و در این روز زمانی که برای «سیزده بدر» از خانه بـیرون می‌روند، در آب روان می‌اندازند.

طرز تهیه سبزه عید با استفاده از گندم

برای تهیه سبزه با استفاده از گندم، 12 روز مانده به عید، یک لیوان گندم درون کاسه‌ای ریخته و به اندازه 2 تا 3 بند انگشت روی آن آب بریزید. تا 2 روز صبر نمایید و طی این مدت 2 بار آب آن را عوض کنید. وقتی گندم‌ها شروع به جوانه زدن کردند، آب کاسه را خالی کرده و گندم‌ها را درون یک دستمال نخی بریزید. دستمال را همواره مرطوب نگه دارید. وقتی گندم‌ها شروع به ریشه زدن کردند، آنها را به آرامی از درون دستمال خارج کنید. کف ظرف مورد نظر را با لایه‌ای از پنبه پوشانده و گندم ریشه زده را درون آن ریخته و پخش نمایید. روی گندم ها را پارچه ای نخی انداخته و هر روز روی آن‌ها کمی آب اسپری کنید تا ساقه پیدا کند. وقتی ساقه نقره‌ای رنگ شد، پارچه را از روی آن برداشته و ظرف را زیر نور و در جای خنک قرار دهید. هر روز مقدار کمی آب در حدی که مرطوب بماند روی آن‌ها اسپری نمایید.

نحوه تهیه سبزه عید با استفاده از عدس

برای تهیه سبزه با استفاده از عدس، حدوداً 15 الی 18 روز قبل از عید داخل کاسه مقداری عدس ریخته و با آب پر کنید. چند روز بگذارید در دمای اتاق بماند. عدس معمولا آب را به خود جذب می‌کند. هر وقت دیدید که آب عدس کشیده شده بود، باز هم به آن آب اضافه کنید و بگذارید تا عدس‌ها جوانه بزنند. بعد از آن که عدس‌ها کمی جوانه زدند، آنها را آبکش کرده و در ظرفهای مورد نظر ریخته، روی آنها را با دستمالی پوشانده، روی آن ها آب بپاشید و کنار پنجره در جایی که نه سرد و نه زیاد گرم هست بگذارید تا رشد کنند. همیشه دستمال رویی را مرطوب نگه دارید. هیچوقت عدس ها را به صورت لایه نازک در ظرفتان نریزید. بهتر است که کمی به صورت گنبدی شکل در آورید. بعد از آن که جوانه‌ها مقداری رشد کرده و کمی سبز شد، دستمال روی آنها را برداشته و به آب دادن عدس‌ها ادامه دهید. حتما نور طبیعی به آنها بخورد و ظرف را گاهی بچرخانید تا سبزه‌ها به صورت کج به طرف نور رشد نکنند.

تهیه سبزه با استفاده از قره ماش

برای تهیه سبزه، دو لیوان قره ماش را درون کاسه‌ای ریخته و تا 2 بند انگشت روی آن آب بریزید. پس از 4 روز که ماش‌ها سفید شدند، آنها را درون دستمالی نخی بریزید. پس از سه روز که ماش‌ها جوانه زدند، آنها را درون ظرف مورد نظری که از قبل ته آن لایه‌ای از پنبه گذاشته‌اید، بریزید و روی آنها را با دستمال خیس بپوشانید. پس از سه روز دستمال را از روی قره ماش‌ها بردارید و در حدی که فقط مرطوب بمانند روی آنها، آب اسپری کنید و آنها را در آفتاب قرار دهید. این دانه‌ها طی 2 هفته به شکل زیبایی رشد خواهند کرد.

تهیه سبزه‌های کوزه‌ای

برای تهیه این نوع سبزه‌ها، ابتدا کوزه را از آب پر کنید و برای مدت یک شبانه ‏روز آن را پر از آب نگه دارید تا جدار کوزه کاملاً خیس شود. سپس یک جوراب نایلونی روی کوزه بکشید. بذر شاهی را که قبلاً برای مدت 24 ساعت در آب خیس کرده‌‏اید را به آرامی با دست روی نایلون بکشید، طوری که بذرها که حالا دیگر بعد از خیس شدن کاملاً ژله‌ای شده‌اند، به طور یکنواخت همه جا پخش شوند. بذر شاهی به آسانی به سطح جوراب نایلونی می‌چسبد. کوزه را همواره پر از آب نگه دارید. چون هر روز مقداری از آب کوزه تبخیر می‌شود، باید به طور مرتب در آن آب بریزید. آب از داخل کوزه به جداره آن راه یافته و به بیرون تراوش نموده، جوراب را مرطوب می‌کند و به این ترتیب بذر شاهی جوانه زده و ریشه‌ها به سطح بیرونی کوزه می‌چسبند. کوزه را در محل پر نور قرار دهید و هر از گاهی آن را بچرخانید تا نور به همه جای آن برسد. بعد از چند روز کوزه سبز می‌شود.

نکاتی که باید برای تهیه سبزه عید رعایت کنید

به یاد داشته باشید که استفاده از ظروف سفالی و چینی نسبت به ظروف پلاستیکی نتیجه بهتری خواهد داشت. هر قدر قطر بستر کمتر باشد، عمر سبزه بیشتر می‌شود. آبی که در طی مراحل کشت سبزه عید استفاده می‌کنید، آب ولرم باشد. اگر در محیط گرم و خشک زندگی می‌کنید، تا مرحله‌ای که جوانه‌ها هنوز به یک سانت نرسیده‌اند، از پارچه مرطوب استفاده کنید.

سایر مطالب مرتبط با فرهنگ ایران و فرهنگ ملل را در سایت آکسان پلاس مطالعه کنید.