یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران «بازار وکیل» در شهر شیراز است. شیراز یکی از مهمترین شهرهای ایران از نظر موقعیت جغرافیایی استراتژیکی، تاریخی و فرهنگی می‌باشد. نقش و اهمیت این شهر را در طول تاریخ ایران به راحتی می‌توان لمس کرد. بزرگی این شهر در طول تاریخ ارتباط مستقیمی با قدرت اقتصادی شهر داشته و پشتوانه این اقتصاد پویا، قطعا بازارهای شهر بوده است. با آکسان پلاس همراه باشید.
همانطور که می‌دانید، بازار تاریخی وکیل از مهمترین بازارهای شیراز از گذشته تاکنون بوده و یادگاری زیبا از «کریم‌خان زند» می‌باشد که در قسمت مرکزی این شهر و در نزدیکی میدان شهرداری قرار گرفته است. در ایران، بازارهایی داریم که قدمت چند صد ساله آنها، گوشه‌ای از تاریخ سرزمین اهورایی را به تصویر می‌کشد و دیدنشان هر بار، ناگفته‌های بسیاری را عیان می‌کند و بازار زیبای وکیل شیراز نیز از این قاعده مستثنی نیست.
آشنایی با تاریخچه بازار وکیل شیراز
از دیرباز یکی از مهمترین شهر های ایران و فلات جنوبی، شهر شیراز بوده و در دوره‌های مختلفی همچون «آل مظفر» مقر حکومتی بود. پس از آن که «کریم‌خان زند» شیراز را به عنوان پایتخت کشور انتخاب کرد، طی 2 دهه، آبادانی و رفاه زیادی در شهر زیبای شیراز ایجاد گشت. ثبات و امنیت با ساخت حصارها، قلعه‌ها، کاروانسراها و... به شهر بازگشت. درمیان تمام بناهای ساخته شده، مجموعه بی نظیر بازار وکیل مانند گوهری می‌درخشید. شروع ساخت این مجموعه بزرگ حدودا از سال 1137 خورشیدی آغاز شد و تا سال 1156 توسعه و تکمیل آن به طول انجامید. به احتمال بسیار زیاد قبل از ساخت بازار وکیل، بازاری در این مکان از زمان صفویه وجود داشته که با احداث بنای جدید، تغییر و توسعه یافته است. این بازار پس از ساخت، قلب تپنده اقتصاد شهر بوده و در راهی که از «تنگه الله اکبر» (شمالی ترین نقطه شیراز) به دروازه اصفهان منتهی است، در داخل حصار شهر ساخته شده و بازرگانان بسیاری به آن رفت و آمد می‌کردند. در دوره‌های متفاوت تعمیرات و تغییرات اساسی در کالبد بازار وکیل صورت گرفته است. برای مثال در سال 1315 خورشیدی با احداث خیابان زند، ارتباط راسته شمالی با ادامه خود تا چهارسوق بزرگ بازار قطع شد و بخشی از راسته شمالی شامل 8 طاق و کاروانسرای قوامی و قسمتی از کاروانسرای روغنی به ناچار تخریب شد.
اسنادی تجاری که بیش از 100 سال قدمت داشتند، چندی پیش در بازار وکیل کشف شد. در این اسناد لیست قیمت ها، خریدها و فروش‌ها و مواردی مربوط به بازار و تجارت وجود داشت. بازار وکیل در 17 تیر سال 1351 ثبت ملی شد.
این بازار زیبا و تاریخی در قسمت مرکزی شهر شیراز و در ضلع شرقی میدان شهرداری قرار گرفته است. با گذشت سالها از تاسیس این مکان، بازار وکیل همچنان کارایی اقتصادی خود را حفظ کرده و هنوز مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بنای بازار از جنس گچ و آجر و آهک ساخته شده است و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم‌ترین بناهای ساخته شده در عهد خود تبدیل کرده است. سقف چهارسوق بازار پیش از این ارتفاعی در حدود 11 متر داشت که هم اکنون به دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به 10 متر کاهش پیدا کرده است و از این سقف چهار بازار منشعب می‌شود. پیش از این زیر سقف چهارسوق بازار، حوض مرمرین بزرگی قرار داشته و آب آن از یک آب‌راه تامین می‌شد. در حال حاضر حوض مرمرین به دلیل بالا آمدن سطح بازار از بین رفته اما آبراهه همچنان وجود دارد. مانند تمام بازارهای سنتی، بخش‌های مختلف بازار وکیل هم در قدیم به نسبت مشاغلی که در هر بخش بازار تجمع کرده بودند به نام‌های خاصی مثل بازار بزازان، بازار مسگرها، بازار کلاهدوزها و اسامی از این دست شناخته می‌شدند. در حال حاضر هم با وجود جریان داشتن امور اقتصادی و داد و ستد در بازار وکیل، روح اصلی بازار حفظ شده اما قسمت‌های مختلف بازار با نام‌هایی مثل «بازار وکیل جنوبی» و «بازار روح الله» روی تابلوهای راهنما نشان داده شده است.
معماری بازار وکیل برگرفته از بازار «قیصریه لار» و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته «شاه عباس کبیر» است، اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین 74 دهانه تاق ضربی بازار با بلندای بیش از 11 متر، بلندتر از تاق سایر بازارهاست که البته به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق‌ها به ده متر تقلیل یافته است.
سایر مطالب مرتبط با سفر و گردشگری را در سایت آکسان پلاس مطالعه کنید.
